Stel je een landschap voor met heuvels, valleien en dalen, begroeid met alleen mossen. Zo moet het er lang geleden uit hebben gezien. Veronderstelt wordt dat de mossen (Bryophyta) de eerste landplanten op Aarde waren. Anders dan de ‘echte’ landplanten kan men bij mossen niet spreken van wortels. Mossen hebben wortelachtige structuren (rhizoïden) waarmee ze zich hechten aan een ondergrond. De primaire functie van rhizoïden is dus niet de opname van water en voedingsstoffen, hierin verschillen ze van de echte wortels. Water en voedingsstoffen worden via diffusie door de hele plant opgenomen en met de talrijke kleine blaadjes is dat een groot oppervlak. Een mos kan in ingedroogde toestand zeer lang overleven en zodra er weer water beschikbaar is leeft de plant weer op.

De vermenigvuldiging van een mos vindt plaats via sporen en in de levenscyclus is er sprake van een zogenaamde gametofyt en sporofyt. De gametofyt is de haploïde fase van de plant terwijl tijdens de diploïde fase in de sporofyt de sporen gevormd worden. Uit een ontkiemende spore ontstaat de voorkiem of protonema, dit is de voorloper waaruit de haploïde plant wordt gevormd.

Mossen zijn dankbare objecten voor de microscopie. Een enkel klein blaadje blijkt onder de microscoop een miniatuur-bouwwerk te zijn. Bijna altijd zijn mosblaadjes slechts één cellaag dik, bij sommige soorten kan de bladrand twee of meer cellagen dik zijn. De zeer kleine cellen zijn vaak volgepropt met chloroplasten en je vraagt je soms af hoe er nog voor iets anders plaats kan zijn. Tijdens een wandeling door het bos heb ik meestal een paar potjes bij me en kan ik onderweg interessante mossen verzamelen om later met de microscoop te bekijken.

Mossen groeien overal waar het vochtig is en er genoeg licht is. Je hoeft maar naar buiten te lopen en zelfs als je een tuin met tegels hebt dan is er een goede kans dat er op die tegels mossen groeien. De onderstaande afbeelding is afkomstig van een mos die op een stoeptegel groeide.

Blaadjes van een mos dat op een stoeptegel groeide. Gefotografeerd met een Zeiss-Winkel hoefijzerstatief en objectief Winkel-Zeiss 13/0.32.